Elektrik Prizlerinin Tamiri

   

     Günlük hayatımızda en sık kullandığımız elektrik bağlantı noktası olan prizler basit olarak görünmelerine rağmen arkalarında çok güçlü ve insan hayatını dahi sonlandıracak bir enerjiye sahiplerdir. Bu nedenle sağlıklı şekilde çalışmaları ve kullanılmaları dışındaki diğer olumsuz ihtimaller çok acil şekilde ortadan kaldırılmalıdır. Duvara monteli bir priz ya da uzatmalı bir prizin arasındaki farkın insan hayatını etkileyecek enerji konusunda hiç de önemli olmadığını belirttikten sonra duvar yada uzatma fark etmez bu yapıların tamiri için gerekli malzemeleri sayabiliriz. Bunlar genelde her evde bulunabilen ya da bulunmasa da temini kolay ve ucuz aletlerdir.

İzoleli Tornavida

İzoleli Pense

İzoleli Yan keski

Kontrol Kalemi

Elektrik Bandı

      Yukarıda yazılan tornavida, pense ve yan keski gibi aletler, elektrik karşısında öldürücü olabilecek aletlerdir. Bu nedenle bu aletlerin seçiminde el tutma yerlerinin kaliteli yalıtım malzemeleri ile kaplanmış izoleli olanlarını seçmeye dikkat etmeliyiz. Bu tip aletlerin, kutularında ya da sap kısımlarında en fazla kaç volt enerjiyi izole edebilecekleri yazmalıdır ve bu tip aletler elektrik işleri için seçilmelidir. Evlerimizde standart 220 (+-10) volt elektrik olduğu için ve bu aletler de minimum 500 volt için yalıtımlı olarak üretildiklerinden herhangi bir sorun ile karşılaşmamamız gerekir. Aletlerin yalıtımlı bölgelerinde zedelenme, çatlama, kopma, yırtılma gibi sorun yaratabilecek bölgelere de dikkat etmeliyiz. Bu tip aletleri elektrik işlerinde kesinlikle kullanmamalıyız.

   Özellikle kontrol kaleminin doğru şekilde çalışıp çalışmaması çok önemli olmaktadır. Kablolarda elektrik akımı olup olmadığı bu sayede anlaşılabilir. Herhangi bir tamir işlemi öncesi mutlaka sigortalar kapatılmalıdır. Bunun yanında elektrik ana sayacının üzerindeki ana sigortanın kapatılması daha güvenli olabilir. Tüm bu güvenlik önlemlerine karşın, işleme başlamadan önce kontrol kalemi ile son kez elektriğin olup olmadığının kontrol edilmesinde fayda vardır. Özellikle ana şalter yerine iç sigortalardan elektriğin kesilmesi durumunda, ilgili oda lambalarında elektrik kesilmesine rağmen prizlerde elektriğin kesilmemiş olma ihtimali vardır. Çünkü evlerde prizlerin sigortası genellikle aydınlatma lambalarından ayrı olarak döşenebilmektedir.

      Topraklı bir prizin parçalara ayrılmış şekli aşağıda görülmektedir.

Elektrik Prizinin Değiştirilmesi

      Elektrikçi çağırmak kısa yol ama bu işleri yapmanız çok kolay. İşleme başlamadan önce son bir kez prizin giriş yerlerine kontrol kalemi değdirilerek akım olup olmadığı kontrol edilir. Elektrik olmadığı anlaşılırsa giriş yerlerinin ortasındaki vida sökülerek priz gevşetilir.

     Dış kapak çıkartıldığında karşımıza iki tane daha sabitleme vidası iç kısımda çıkar. Bu vidalar sayesinde priz duvardaki delik içinde sabit biçimde durur. Aynı şekilde gevşetilen vidalar sonrasında priz duvardan ayrılır.

      Standart topraklı bir prizde 3 adet kablo bulunur ve bunlar renklidir. Genellikle nötr kablo mavi, canlı kablo (elektriğin olduğu kablo) kırmızı, toprak kablosu da sarı-yeşil, sarı ya da kahverengi olabilir. Bu kablolar da sabitleme vidaları gevşetilerek açığa çıkarılır.

     Tamamen kablolardan ayrılan prizin yerine artık yeni priz takılabilir. Yeni takılacak olan prizin yukarıda anlatıldığı gibi öncelikle orta kısmındaki vida sökülür ve çıkartılır. İç kısmındaki kablo bağlantı vidaları gevşetilir ve kablolar buralara monte edilir. Toprak, canlı ve nötr hatlara dikkat edilmelidir. Priz deliklerini düşünürsek, buralara bağlanacak nötr ve canlı ucun sağ-sol ayrımı yoktur. Herhangi birine bağlanabilir. Toprak hattı ise kesinlikle priz içindeki yan kulakçıkların bağlantı noktasına bağlanmalıdır. Daha sonra prizin iç kısmı duvara monte edilir yan kulakçıklardaki vidalar sıkılarak prizin duvara oturması ve kımıldamaması sağlanır. Son olarak, dış kapak kısmı takılır ve ortasındaki vida sıkılarak işlem tamamlanır.

      Tamirat işi tamamlandıktan sonra sigorta açılarak kontrol edilir. Sigorta açma sırasında, sizin açmanızın arkasından hemen sigorta atıyorsa yanlış bir şeyler var demektir. Priz için yapılan tüm işlemler tekrar kontrol edilmelidir. Sigortayı açabiliyorsanız sorun yok demektir. İşte evinizin elektrik ustası oldunuz bile.

 Dikkat edilmesi gereken noktalar.

• Evlerde mutlaka topraklı priz kullanmaya dikkat edilmelidir. Topraklı prizlerin de çocuk kilidi olan tiplerden olmasında fayda vardır.
• Ana sigorta kutusuna bağlanacak kaçak akım rölesi sayesinde hem kendi hayatımızı kurtarmış hem de elektrikli aletlerimizin ömrünü uzatmış oluruz. Bu röleler en ufak bir kaçak akımda otomatik olarak atmakta ve evin tüm elektriğini kesmektedir. Şöyle bir örnek vereyim.

      Mutfakta tost makinasını kullanıyorsunuz ve bir şekilde tost makinasının kablolarında bir sorun var ve metal gövdeye temas ediyor. Siz farkında olmadan gövdeye dokunduğunuz zaman elektrik akımına maruz kalacak ve çarpılacaksınız. Hâlbuki kaçak akım rölesi olması durumunda siz dokunduğunuz anda role atacağı için herhangi bir çarpılmaya maruz kalmadan olayı atlatmış olursunuz. Ayni şekilde özellikle çocuk bulunan evlerde, kontrolümüz dışında çocuğun prize iletken bir şey sokması durumunda da bu kaçak akım rölesi otomatik olarak akımı keserek kötü sonuçların oluşmasını engeller.

• Duvardan ayrılmış, kırılmış ya da siyahlaşmış prizlerin mutlaka tamir edilmesi ya da yenisi ile değiştirilmesi gerekir.
• Bir prize birden fazla uzatma kablosu bağlamayınız. Uzatma kablosu üzerinden bağlayacağınız her elektrikli alet, tek priz üzerinden aletlerin toplam çektikleri amper kadar akım çekeceğinden sigortanın atmasına ya da uygun uzatma kablosu kullanılmaması durumunda kablonun ısınarak yanmasına ve evde yangın çıkmasına neden olacaktır.

• Aşağıdaki tabloda özellikle uzatma kabloları kullanırken ya da alırken nerede kullanacağımızı ve ne kadar amper akıma maruz kalacağını hesaplamamız ve ona göre kablo seçmemiz gerekir. Bilemiyorsanız uzatma kablosunu alacağınız yerdeki görevliye nerede kullanacağınızı ve neler takabileceğinizi söylemeniz de fayda var. Kullanılan kablo kesitleri aşağıda tablo halinde gösterilmiştir. Bu kablo kesitleri kablo üzerinde (3 x 0,75 , 2 x 0,50 vb.) şekilde yazılar ile gösterilmektedir.

	Grup 1		Grup 2		Grup 3
Nominal	Bakır İletken		Bakır İletken		Bakır İletken
Kesit	Sürekli Akım	Sigorta Akımı	Sürekli Akım	Sigorta Akımı	Sürekli Akım	Sigorta Akımı
mm²	A	A	A	A	A	A
0,08	0,8	–	1,0	–	1,5	–
0,14	1,5	–	2,0	–	3,0	–
0,25	3,0	–	4,0	–	5,0	–
0,34	4,5	–	6,0	–	8,0	–
0,50	7,0	–	9,0	–	12,0	–
0,75	9,0	–	12,0	6,0	15,0	10,0
1,00	11,0	6,0	15,0	10,0	19,0	10,0
1,50	15,0	10,0	18,0	10,0	24,0	20,0
2,50	20,0	16,0	26,0	20,0	32,0	25,0
4	25	20	34	25	42	35
6	33	25	44	35	54	50
10	45	35	61	50	73	63
16	61	50	82	63	98	80
25	83	63	108	80	129	100
35	103	80	135	100	158	125
50	132	100	168	125	198	160
70	165	125	207	160	245	200
95	197	160	250	200	292	250
120	235	200	292	250	344	315
150	–	–	335	250	391	315

 

Grup 1 : Boru içinde bir veya birden fazla tek damarlı kablolar.

Grup 2 : Hareketli yerlerde kullanılan dış kılıflı birden fazla damarlı kablolar.

Grup 3 : Ana enerji tabloları ve dağıtım tablolarında, açıkta ve cihazların irtibatlarında kullanılan tek damarlı kablolar.

TEK DAMARLI PVC KABLOLAR

1 – İnce Çok Telli

2 – PVC izolasyon

Yapısı : Elektrolitik tavlı, ince çok telli bakır iletkeni olan, PVC izolasyonlu, tek damarlı kablolardır.
Kullanım alanları : Makina, cihaz ve aydınlatma bağlantılarında boru içinde kullanılırlar.

TEK DAMARLI SİLİKON KABLOLAR

1- Silikon izole

2- Mono iletken

3- İnce çok telli kalaylı bakır iletken

4- İnce çok telli bakır iletken

Yapısı : Elektrolitik tavlı veya kalaylı, bir veya ince çok telli bakır iletkeni olan silikon kauçuk izolasyonlu tek damarlı yüksek ısıya dayanıklı kablolardır.
Kullanım alanları : Silikon kauçuk özelliği dolayısıyla yüksek ısılara maruz kalan alet ve makinelerde, fırınlarda, ortam ısısının yüksek olduğu yerlerde kullanılırlar.

ÇOK DAMARLI PVC KABLOLAR

1 – İnce Çok Telli, Bakır iletken

2- PVC izolasyon

3- PVC Dış Kılıf

Yapısı : Elektrolitik tavlı, ince çok telli bakır iletkeni olan, PVC izolasyonlu, çok damarlı, PVC kılıflı, flexible kablolardır.
Kullanım alanları : Orta derece mekanik zorlanmaların bulunduğu, kapalı yerlerde, ev aletlerinde, buharlı ve rutubetli ortamlarda besleme.