.
SALON BİTKİLERİ
Salon bitkilerinin yerleştirirken dikkate alınması gereken üç nokta
1. Işık: Birçok bitki güneş ışığına doğrudan maruz kalmak istemez. Yaz aylarında kuzeye bakan cam önü uygun bir yerdir.
2. Isı: Büyüme dönemlerinde bitkinin sabit bir ısıda kalması idealdir. Soğuk havalarda bitkileri soğuğun girebileceği, cam kenarlarında ve perde arkalarında bırakmayın.
3. Nemlilik: İnce yapraklı bitkiler genellikle yoğun neme ihtiyaç duyduklarından banyo ortamını severler. Daha kalın ve dolgun yapraklı bitkiler salon gibi daha kuru mekanları tercih ederler.
BİTKİLERİN GÜNLÜK BAKIMI
Bitkilerde günlük bakım için aşağıda sayacağım araç-gereçlere ihtiyacımız olacak. Bu araç-gereçler profesyonel anlamda çok kaliteli de olabilir, işi görecek kadar basit de olabilir. Amaç çiçeklere bakım yaparken işimizi görmesidir.
- Saksı tabağı
- Uzun ve dar uçlu sulama kabı
- Nemlendirme için sprey
- Sıvı gübre veya granül gübre
- Bitki destek çubuğu ve bitki bağı
- Bahçe makası
- Böcek ya da mantar öldürücü sprey ya da ilaç
SULAMA
Bir bitkinin suya ihtiyacı olup olmadığını parmağınızı 2-3 cm kadar toprağa sokarak anlayabilirsiniz. Eğer kuru gelirse, ılık suyla sulayın. Yüzeyi kuru görünse bile dip tarafları nemli olabilir. Afrika menekşesi ve Siklamen gibi bitkileri üstten değil tabağına ılık su koyarak sulayın. Aslında en doğru yöntem budur. Üstten sulama bitkilerin köklerinin çürümesine neden olur. Ancak saksıyı su dolu kapta uzun süre bırakmamanız fazla suyu bir süre sonra boşaltmanız da gerekir. Saksı tabağına eklediğimiz su yaklaşık 10-15 dakika kadar bekledikten sonra su kaldıysa boşaltılmalıdır. Bu süre zarfında saksı toprağı yeteri kadar suyu çekecek ve köklere ulaşmasını sağlayacaktır.
BESLENME
Yeni dikilen bir bitki toprağında yaklaşık iki ay yetecek kadar besin deposu vardır. (dikerken yeni toprak koymuşsak tabi) Yapraklı bitkiler çabuk büyüdükleri için bahar ve yaz aylarında beslenmelidir. Çiçekli bitkiler ise çiçeklenme mevsiminde ve öncesinde beslenmelidir. Ev bitkilerini sıvı besinler ile beslemek kolay ve pratiktir. Bu amaçla piyasada çok fazla sıvı besim çeşidi vardır. Bu besinleri verirken dikkat edilmesi gereken bir nokta vardır. Bu besinler genelde konsantre sıvı besinlerdir. Bitkiye verirken belirli oranlarda sulandırılması gerekir. Bu oranlar kutu içeriğinde mutlaka yazar. Gübre ayrı bir kaba ( yarım ya da bir litrelik pet şişeye) belirtilen oranlarda sıvı gübre ve su karışımı ile hazırlanmalı ve bu şekilde bitkilere verilmelidir.
Sıvı besinlerin direk bitki toprağına verilen türleri olduğu gibi yapraklarına sprey yapılarak verilen türleri de vardır. Her iki türde de sıvı besin ılık su ile karıştırılmalı ve bitkiye bu şekilde verilmelidir.
BAHARDA SAKSI DEĞİŞİMİ
Bitkiler saksı değişimi, aşırı kök geliştiren ve büyük bitkiler senede bir, diğer bitkilerde iki senede bir, bir boy büyük saksı ile değiştirerek gerçekleştirilir. Yeni saksının dibine bir kat gübreli toprak koyun. Daha sonra bitkinizi saksısı ile birlikte yeni saksının içine yerleştirin. Yeni saksı ile bitkinizin bulunduğu saksı ağzı üst seviyede aynı hizada olmalıdır. Alçak kalıyorsa yeni saksının altına biraz daha gübreli toprak ekleyin. Yüksek kalıyorsa eklediğiniz toprağı azaltın. Seviyeyi ayarladıktan sonra bitkinizin saksını toprağını dağıtmada çıkartın. Bu işlemi yaparken bitkiniz bir gün önce sulanmış olursa daha kolay olacaktır. Eski saksıyı çıkardıktan sonra yeni saksınızın içine koyun ve yanlarda kalan boşlukları gübreli toprak ile doldurun. Saksının kenarı ile toprak seviyesi arasında 2 cm boşluk bırakın. Bu sulama yaparken size kolaylık sağlayacak, sulama suyunun yanlardan dışarı taşmasını engelleyecektir.
Saksı yenilemeye gerek olmayan ya da saksı değişimi yapılamayacak kadar büyük olan bitkiler için her bahar üst kısmından toprak değiştirerek yapmak mümkündür. Üstündeki 2-3 cm’lik toprağı köklerine zarar vermeden alın. Üzerine yeni gübreli toprak ekleyip sulayın.
KARŞILAŞABİLECEĞİNİZ SORUNLAR
Çok Az Işık Alması:
Belirti: Bitki uzun ve sağlıksızdır. Yapraklar arasındaki boğumlar aralıkları fazladır. Büyüme durmuştur. Yapraklar normalden daha küçük ve soluktur. Çiçekleri ya hiç yoktur ya da çok cılızdır.
Çözüm: Dallanmasını güçlendirmek için bitkiyi kısaltın ve daha ışık alabileceği bir yere taşıyın.
Çok Az Sulanması:
Belirti: Bitki ya çok az ya da hiç büyümez. Çiçekleri çok kısa sürelidir. Yaprakları zayıftır. Alt yapraklar düşer.
Çözüm: Su dolu bir kap içinde 10 dakika bekletin. Saksı tabağına yerleştirmeden önce suyun süzülmesini bekleyin. Bitki çok kısa bir sürede yeniden kurursa saksını değiştirin.
Çok Soğuk Ortamda Olması:
Belirti: Çiçekler kısa ömürlüdür, yapraklar kıvrılır ve düşer.
Çözüm: Hava akımından uzak sıcak bir yere taşıyın.
Az Nemli Ortamda Olması
Belirti: Yaprak uçları kahverengileşir ve kurur. Yaprak kenarları sararır ve yapraklar dökülür. Gonca ve çiçekler büzüşür ve düşer.
Çözüm: Banyo, mutfak gibi daha nemli bir ortama taşıyın. Nemliliği artırma metotlarını deneyin.
Az Besin Alması:
Belirti: Bitki büyümez ve çiçekli bitkiler çiçek açmaz.
Çözüm: Gerekli besin ile besleyin.
Fazla Işıklı Ortamda Olması:
Belirti: Gündüz saatlerinde bitkinin yaprakları solar, kahverengi yarık izleri oluşur. Bitki solgun görünür. Yapraklar buruşup, kurur.
Çözüm: Bitkiyi daha serin ve gölgeli bir ortama taşıyın.
Fazla Su Verilmesi:
Belirti: Çiçekler çürür. Yapraklar az büyür, zayıftır ve kolayca dökülür.
Çözüm: Bitkiyi daha sıcak bir ortama taşıyın. Fazla suyun saksıdan akmasını sağlayın. Sadece gerektikçe su verin.
Fazla Sıcak Ortamda Bulunması:
Belirti: Bitki kış aylarında sağlıksız büyüme gösterir. Yaprakların kenarları kahverengileşir. Alt yapraklar solar ve dökülür.
Çözüm: Bitkiyi daha serin bir ortama taşıyın.
Fazla Nemli Ortamda Bulunması:
Belirti: Yapraklarda, çiçekte ve sapında gri küf oluşur.
Çözüm: Bitkiyi daha kuru bir ortama taşıyın.
Fazla Besin Verilmesi:
Belirti: Yapraklar kahverengileşir ve büzüşür.
Çözüm: Bitki sağlıklı bir görünüm alana kadar .
ZARARLILAR VE TEDAVİLERİ
Bitkileri hastalıklardan ve böceklerden korumak, tedavi etmekten daha kolaydır. Bu nedenle bitkilerin güçlü ve sağlıklı olmalarını sağlamak amacıyla ideal bir bir ortam yaratmalıyız. Hastalıklı bir bitkiyi, diğer bitkilere de bulaşma ihtimalini göz önünde bulundurarak diğerlerinden hemen ayırmalısınız.
İşte sık rastlanan salon bitkisi böcekleri ve tedavi şekilleri:
Beyaz Sinek
Beyaz Sinekler: Güveye benzer ve rahatsız edildiğinde uçuşan küçük beyaz böceklerdir. Tüm bitkiyi ılık sabunlu suya batırın ve sonra da durulayın.
Yeşil veya Siyah Sinek
Yeşil Veya Siyah Sinekler: Bitkinin büyüyen uçlarında koloni oluştururlar. Yok etmek için beyaz sinekler için önerilen metodu kullanın.
Botrytis
Botrytis: Yaprak, çiçek ve gövdede bulunan gri küftür. Bitkiyi daha kuru bir ortama alın ve hava akımını artırın. Ölü çiçek ve yaprakları düzenli olarak ayıklayın. Eğer sorun devam ederse mantar ilacı (fungicide) ile spreyleyin.
Mealy Bugs
Mealy Bugs: Yaprakların altında ve gövdede bulunan minik yün yumaklarına benzer oluşumlardır. İspirtoya (metil alkole) batırılmış pamuklu bezle silin.
Kırmızı Örümcek Mite’ları
Kırmızı Örümcek Mite’ları: Yaprakların alt yüzeyinde bulunan küçük, sarı, kahverengi veya kırmızı kurtçuklardır. İnce örümcek ağları üretirler. Nemliliği artırmak amacıyla bitkiyi sık sık spreyleyin.
Kabuk Böcekleri
Kabuk Böcekleri: Yapraklara ve gövdeye yapışmış gibi duran küçük sert kabuklu, kahverengi, sarı böceklerdir. Böcekleri ılık sabunlu su ile temizleyin ve durulayın.
Küf
Küf: Yapraklarda ve gövdede oluşan beyaz pudra benzeri oluşumlardır. Mantar ilacı (fungicide) ile spreyleyin.
NOT: Salon bitkilerini satın aldıktan sonra evinize götürürken soğuk rüzgardan ve keskin güneş ışığından korumaya özen göstermelisiniz. Bitkiyi hiç bir zaman hava akımında bırakmayın. Ateş ya da kalorifer yanına koymayın. Saksı değişiminde hiç bir zaman bahçe toprağı kullanmayın.
ÇAKILLI TEPSİ
Ev bitkilerinin çoğu doğada nemli ortamlarda yaşayan tropik bitkilerdir.Dolayısıyla ev şartlarında da ihtiyaçları olan nemi sağlamak gerekir. Aksi halde çabucak bozulur, dekoratif özelliklerini kaybederler. En kolay usul bir püskürteçle bitki yapraklarını düzenli olarak nemlendirmektir. Ancak bu bitkilerden bazıları yapraklarına su değmesinden hoşlanmazlar. (Afrika menekşesi, Dua çiçeği, Yaprak begonyası gibi.)
.
Saksı tabağı biraz geniş ve derin tutulur. Tabağın dibine küçük çakıl taşlarından 2-3 cm’lik bir tabaka serilir. Saksı bunun üzerine yerleştirilir. Tabakta saksının dibine değmeyecek şekilde daima su bulundurulur. Su sürekli buharlaşarak gerekli nemli ortamı sağlar.
Ufak saksıların birkaç tanesini bir tepsiye de yerleştirebilirsiniz. Çakılları kendiniz toplayıp bedavaya getirebileceğiniz gibi, dekoratif amaçla satılan çakılları da kullanabilirsiniz.
SALON BİTKİLERİNDE KIŞ BAKIMI
- Tabiatta neredeyse bütün bitkilerin bir dinlenme mevsimine ihtiyacı vardır. Genellikle bu dönem kış mevsimine denk gelir. Bitkilerin bir kısmı bunu net bir şekilde belli eder. Mesela soğanlı ve rizomlu bitkiler toprak üstü kısımlarını kurutur. Perenyal dediğimiz kalıcı otsu bitkilerde aynı şekilde davranır. Bir bölümü de yapraklarını kaybederek dinlenme dönemine geçerler.
- Salon bitkilerinin büyük bir bölümünü meydana getiren herdem yeşil bitkilerde ise bu istek pek anlaşılmaz. Gelişimleri yavaşlayınca daha çok su ve besin verilerek hızlandırılmaya çalışılır. Bu da bitkide problemlere yol açar. Hatta kökleri çürüyerek ölebilir.
- Ev ortamı sıcak bile olsa salon bitkileri kasım-mart ayları arasında çok az sulanmalı ve besin verilmemelidir. Bu dönemde biraz serin bir ortam tercih edilmekle beraber kaloriferle ısınan evlerde bu pek mümkün değildir. Çiçekler hiç olmazsa ısı kaynaklarından biraz uzaklaştırılır.
- Kuru havadan etkilenmemeleri için yaprakları düzenli olarak nemlendirilir.
- Difenbahya,eğrelti türleri gibi sürekli nemli toprak isteyen bitkilere az ve sık su verilir. Diğerlerinde toprağın birkaç cm kuruması beklenir.
- Bazı bitkilerde ise(özellikle kışın çiçek açanlar) dinlenme dönemi farklıdır.
- Açelya, yılbaşı, kalanşo ve klivya gibi çiçekler yaz döneminde dinlenir.
- Kışın çiçek açan bütün ev bitkileri çiçekli dönemlerinde bol sulanır ve düzenli besin verilir.
- Sıklamen, kaladyum ve amaryllis gibi soğanlılar toprak üstü bölümleri kuruyunca mevsimi gelinceye kadar sulanmaz.
- Afrika menekşesi, cam güzeli gibi devamlı aktif bazı bitkiler dinlenme dönemine pek ihtiyaç duymazlar. Yine de bu bitkileri 1 ay kadar su ve besini azaltılarak dinlendirmek iyi netice verir. Bu dönem kış sonuna getirilir ve peşinden gerekiyorsa saksı değişimi yapılır.
- Bütün salon bitkilerinde saksı değişimi aktif dönemlerinin hemen başında yapılmalıdır.( Genellikle ilkbaharda)
BİTKİLERDE SARARMA SEBEPLERİ
Alt yapraklarda sararma: Yapraklar genelde sağlıklı görünüyorsa 1-2 alt yaprağın sararması yaşlanmaya bağlı biyolojik bir olay olabilir.
- Saksının küçük gelmesi (Baharda taze toprak ilavesiyle saksı değişimi yapılır)
- Demir veya nitrojen eksikliği de bir sebeptir. (Bu durumda uygun bir besin kullanılır)
Bütün yapraklarda ani sararma:
- Ani mekan veya ısı değişikliği
- Soğuk hava akımı
- Soğuk mekan
- Aşırı sulama (Özellikle tabağında su beklemesi kökleri boğarak bitkiyi öldürür)
- Az veya hiç sulamamak
- Kireçli musluk suyu (Özellikle üstten başlayan sararmalar kireçli suya bağlı olarak toprakta biriken kalsiyumdan olur)
- Ev bitkilerini soğuk suyla sulamak. (Oda ısısında yetişen bitkilere soğuk su şok tesiri yapar. Daima ılık su kullanılmalıdır)
- Yetersiz ışık
- Hassas bitkilerde aşırı gün ışığı da yapraklarda sararma ve kahverengileşmeye sebep olur.
SICAKLIK İSTEKLERİNE GÖRE BİTKİLER
YÜKSEK SICAKLIĞA ihtiyaç gösteren bitkiler
(Yaz aylarında 18- 25 derece/Kış aylarında 16- 20 derece % 80- 85 nem/gölge-yarı gölge)
Jasminum sambac Vriesea splendens Phalaenopsıs orkide Neoregelia Maranta Fatsia japonica Guzmania Cordyline Dieffenbachia Dracaena Coleus Codiaeum Calathea Caladium Aphelandra
ORTA SICAKLIĞA ihtiyaç gösteren bitkiler
(Yaz aylarında 15 -18 derece/ Kış aylarında 8 -15 derece , %60 -70 nem, aydınlık ve havadar)
Rhododendron Primula Nephrolepis Monstera Impatiens Ficus Cyclamen Chlorophytum
DÜŞÜK SICAKLIĞA ihtiyaç gösteren bitkiler
(Yaz aylarında 15 -20 derece, Kış aylarında 5 -8 derece)
Yucca Sansevieria Punica Helxine Gasteria Fatsia Fuchsia Echeveria AloeVera Agave Adiantum
IŞIK İSTEKLERİNE GÖRE BİTKİLER
Güneşli yerleri sevenler
Sedum Zantedeschia Poinsettia Pelargonium Nerium Hippeastrum Kalanchoe Colues Cyperus Camellia Cactaceae Ananas Aloe Acacia Aechmea
Aydınlık yerleri sevenler
Tradescantia Zebrina Stephanotis Spathiphyllum Rhododendron Sinningia Peperomia Primula Impatiens Hydrangea Dracena Dracaena Dieffenbachia Cyclamen Cycas Campanula Caladium Bromeliadlar Begonia Anthurium
Yarı Gölge yerleri sevenler
Schefflera Pilea Philodendron Monstera Guzmania Ficus Fittonia Dieffenbachia Dizygotheca Chlorophytum Caladium Aspidistra Aşk Merdiveni Aglaonema Araucaria
Gölge yerleri sevenler
Rhaphidophora Saxifraga Platycerium Asparagus
Buradan sonra tek tek salon bitkilerinin ayrıntılı olarak bakımı, hastalıkları ve çoğaltılması gibi detayları anlatmaya çalışacağım. Yazılarımı hazırladıkça Salon Bitkilerinin Bakımı başlığı altında eklemelere devam edeceğim.
