Evde seramik döşeme ya da seramik yapıştırma ile ilgili detaylı bilgi vermeye çalışacağım. Özellikler duvara döşeme hakkında bilgi vereceğim. Anlatması kolay fakat yapması biraz zahmetli ve beceri isteyen bir iştir. Ayrıca ev içinde oluşacak toza ve pisliğe de katlanmak gerekir. Uygulama sırasında bir takım aletlerin elimizin altında bulunması işimizi çok kolaylaştıracaktır. Özellikle seramik kesmeye yönelik aletler en basitinden en karmaşık ve modernine kadar çok çeşitlidir. Ama hangisi olursa olsun elimizin altında bulunması zorunludur.
İnsanları bu işi yapmaktan vazgeçiren de seramik kesme kısmı ve ağır iş kapsamında değerlendirilmesidir. Kısaca seramik döşeme sırasında kullanılabilecek aletlerin farklı tiplerini belirtmeye çalışmakla işe başlayacağım. Bu aletlerin bir ya da bir kaçı elinizin altında olursa, iş kâğıt kesmek ve yapıştırmak kadar kolay olacaktır.
Harç karıştırma işleminde kullanılabilecek aletler:
 Mala |
 Köşeli Mala |
 Darbeli Matkap |
 Karıştırıcı |
.
Seramik kesme işleminde kullanılabilecek aletler:
 Seramik Kesme Kalemi |
 Seramik Kesme Makinesi |
 Elektrikli Seramik Kesme Makinesi |
 Elektrikli Avuç Taşlama |
.
Seramik döşeme işleminde kullanılabilecek aletler:
 Harç Serme Malası |
 Kerpeten |
 Plastik Çekiç |
 Keski Uçları |
 Su Terazisi |
 Sert Fayanslar İçin Elmas Delik Açma Testeresi |
 Fayans Delme Ucu (Panç) |
 Derz Artısı |
 Çizgi Lazeri |
 Alüminyum Mastar |
 Mastar Kelepçesi |
 Kurşun Kalem |
.
Derz dolgu işleminde kullanılabilecek aletler:
 Plastik Mala |
 Sünger |
.
Kullanılabilecek ek malzemeler:
 Dış Köşe Çıtası |
 |
 İç Köşe Çıtası |
 |
Bu kadar çok malzeme gözünüzü korkutmasın. Sadece seramik kesme, harç serme malası, harç karıştırma malası, su terazisi ve derz artısı ile seramik döşemek de mümkün. Bu aletler ne kadar çok çeşit ve modern olursa, çıkaracağınız işçilik de o kadar kaliteli olacaktır. Fayans ustası ve fayans işleri uğraşan bir çok usta bu malzemeleri kullanıyor.
Aşama aşama seramiklerin nasıl döşenmesi gerektiğini bazen kendi çizimlerim ile bazen de kısa videolar ile detaylı olarak anlatmaya çalışacağım.
Döşeme işleminde ilk sorulması gereken soru; Sıva üzerine mi yoksa seramik üzerine mi döşeme yapılacağıdır. Sıva üzerine ya da seramik üzerine döşeme yapılırken, seramik yapıştırıcınızın özelliği değişmektedir. Bu nedenle yapıştırıcıyı alırken mutlaka seramik üzerine yapıştırma yapacaksanız belirtmeniz gerekir. İster seramik üzerine isterseniz de sıva üzerine yapıştırma yapın, harç dışında değişen bir şey yoktur. Bu kararı verdikten sonra yapacağınız uygulama her ikisinde de aynıdır.
Sivri uçlu çekiç
Seramik üzerine yapışmanın kuvvetli olması için seramiklerin üzeri sivri uçlu bir çekiş ile yer yer kırılarak açılmalıdır. Seramik üzerinde bulunan her şey (lavabo, havlu askılıkları, kalorifer peteği, küvet vb.) tamamen sökülmelidir. Kabarmış, çatlamış ve oynayan seramikler varsa mutlaka çıkarılmalıdır.
Hilti (Delici – Kırıcı)
Eğer mevcut seramikleri tamamen sökerek yapmak istiyorsanız işiniz biraz daha zahmetli. Seramik sökmek oldukça kuvvet ve araç gereç (kırıcı/delici gibi) isteyen tozlu, gürültülü ve atığı fazla olan bir iştir. Ayrıca söküm işinden sonra yüzeyin tamamen hazır sıva harcı ile düzeltilmesi gerekir. Bu nedenle bu tip bir işi kendinizin yapmasını tavsiye etmem. En güzeli bir işçi tutup her şeyi kırdırmak, daha sonra da sıvasını yaptırmak.
Bu işlemden sonra seramik işini yine kendimiz yapabiliriz. Boyalı bir duvar üzerine seramik yapılacaksa, mümkün olduğu kadar boya kazınmaya çalışılmalıdır. Özellikle kabarmış boya ya da sıva varsa mutlaka kazınmalı ve dökülen yerlerin üzeri hazır sıva harcı ile kapatılarak düzeltilmelidir.
Duvarımız seramiğe hazır halde ise döşenecek alanın ölçüleri alınarak m2 hesabı yapılmalıdır. Bu hesaba göre seramik almamız gerekecek. M2 hesabı yaparken, her duvar için yükseklik ve genişlik hesaplanmalıdır. Bu hesaplama da önce kapı ve pencereler yokmuş gibi hesaplama yapılır. Daha sonra kapı ve pencerelerin en*boy hesabı yapılır ve toplam hesaptan çıkarılır. Her zaman için bulduğunuz toplam m2 hesabından 2-3 m2 daha fazla seramik alın.
Döşeme yaparken kırılanlar ya da hatalı kesim ile kullanılamayacak olanlar çıkabilir. Köşelerde seramik kesmek zorunda kalacaksınız. Kalan parçayı kullanamaya bilirsiniz. Ayrıca iş bitiminde elinizde 3-5 adet fazladan seramik kalmasında fayda var. İleride olabilecek bir sorun nedeniyle kırılan seramikleri değiştirmeniz gerekebilir. Daha sonra aynı seramiği tekrar bulmanız mümkün olmayacaktır.
M2 hesabımızı yapıp seramiğimizi seçtik ve yine bu m2 hesabına göre seramik yapıştırıcımızı ve derz dolgumuzu da aldık. Aletlerimiz hazır, döşemeye başlıyoruz.
Anlatıma başlamadan önce aşağıdaki video da seramik yapıştırma harcının nasıl uygulanması gerektiğini gösteren bir seramik ustası video anlatımı var. Seyretmenizi tavsiye ederim.
Seramik kaplayacağımız yer banyo, tuvalet, mutfak ya da daha farklı bir yer olabilir. Sadece banyoda duş kabinin içini bile kaplamayı düşünebiliriz. Seramikleri duvara yerleştirmeye başlamadan önce duvarda seramikleri destekleyecek ve düz bir hat üzerinde yapıştırmamızı sağlayacak bir kılavuza ihtiyacımız var. Bu kılavuzun adı Mastar olarak geçer. Dikdörtgen ya da kare bir profile sahip 1m den 4-5 m ye kadar değişen boyutlarda olabilen düz bir metal ya da ahşap parçadır. Metal olanlar genelde alüminyumdan üretilmişlerdir.
Mastar
Banyo ya da tuvaletin tamamını yapacağımızı düşünürsek işe kapının karşısındaki duvardan başlamamız gerekir. Her ne kadar anlatabilmek amacı ile çiziminde kapı karşısındaki duvar olmasa da siz öyle olduğunu düşünün.
.
Seramiğe başlanacak duvar belirlendikten sonra duvarın altında ve sağ kenarından bir seramik genişliği kadar kurşun kalem ile işaret koyalım. Burada dikkat edilecek husus, duvar ya da taban eğri olabilir. Bu nedenle bir seramik boyunu hizalarken duvar ya da taban boyunca hep bir seramiğin sığmasına yetecek kadar bir yer kaldığından emin olalım. Örneğin tabana koyduğumuz işaret üzerinden su terazisi ile duvara düz bir çizgi çektiğimizde eğer tabanda eğim varda çizginin sağ ucu ile sol ucu zemine göre farklı yükseklikte olabilir. Önemli olan dar kısma bir seramik boyunun sığmasıdır.
.
Bir seramik boyu kadar duvara işaret koyduktan sonra mastar ve su terazisi yardımı ile duvarın altına ve tavandan tabana çizgi çekilir. Bu çizgiler seramik döşemeye başlarken kılavuz olarak kullanılacak ve seramiği düzgün yerleştirmemizi sağlayacaktır. Duvarın alt kısmına çizdiğimiz çizgi hizasından mastarımı duvara sabitlememiz gerekir. Bu işlem, döşenecek seramiklerin aşağı kaymasını engelleyecek ve düz bir hat üzerine yerleştirmemizi sağlayacaktır. Mastarı duvara sabitlerken mastar kelepçesi ya da vida kullanmamız gerekir.
.
Duvarın altına çizdiğimiz çizgiyi, tüm duvarlara da seramik yapacaksak her duvar altına da çizmemiz gerekir. Bu sayede en alt sıradaki seramiklerin tüm duvarlarda aynı seviyede başlamasını ve derz aralıklarının tüm duvarlarda düzgün bir şekilde kesişmesini sağlamış oluruz.
Çizgilerimizi çekip döşemeye başlayacağımız duvara mastarımızı sabitledikten sonra işe başlayabiliriz. Mastarı sabitlemek için;
Mastar Kelepçesi
Mastar kelepçesi ya da vidalama yöntemini kullanabilirsiniz. Her iki durumda da duvara matkap ile delik açmanız gerekecektir. Özellikle banyo yada tuvalet gibi ortamlarda çalışacaksanız, matkap ile delik açarken çok dikkatli olmalısınız. Duvar içindeki boruları delmeyi hiç istemezsiniz. Eski evlerde metal borular kullanılırdı ve özel aletlerle yerinin tespiti kolaydı. Ayrıca matkap ile delerken metale denk geldiğinizi anlayabiliyordunuz. Şimdiki evlerde plastik esaslı pprc burular kullanıldığı için farkında olmadan matkap ile delip geçmeniz mümkündür. Borudaki bir deliği tamir edebilmek için büyük bir alanı kırarak açmanız gerekir.
.
Seramik yapıştırma harcını bir kova içinde uygun su miktarı (paket üzerinde yazar) ile iyice karıştırarak 10 dakika kadar beklememiz gerekir. Bu sayede su ve yapıştırma harcının iyice kaynaşması ve sürülmeye uygun duruma gelmesi sağlanır. Piyasada çok çeşitli marka ve kalitede seramik yapıştırma harçları mevcuttur. Genellikler 20-25 kg lık paketlerde satılmaktadır. Eğer yapacağımız yer çok küçük bir yer ise inşaat malzemeleri satan küçük dükkânlarda kilo ile de satılmaktadır.
25 kg lık bir paket ile zemin durumuna göre yaklaşık olarak ortalama 5 m2 seramik yapılır. Zemin çok bozuksa 3 ile 5 m2 arasında değişebilir. Zemin düz ise 5-7 m2 kadar çıkabilir. Ortalama 5m2 olarak hesap yapmak da fayda vardır. Eksik gelirse daha sonra tamamlanabilir. Bir günde ne kadar yer yapabileceğimizi düşünüyorsak harcı da o miktarda hazırlamamız gerekir. Daha sonra bir kerede yapıştırma yapabileceğimiz yer kadar harç duvara sürülür. Harç malası ile tek bir yönde çizgi oluşturacak kadar harç sürülmelidir.
.
Üst ve alt çizginin kesiştiği köşeden başlayarak seramikler yerleştirilir ve üzerine hafifçe bastırılarak duvara yapışması saplanır. Gerekirse plastik çekiç ile üzerine hafif hafif vurularak tam bir yapışma sağlanır. Seramiklerin arasının her seferinde eşit bırakılabilmesi için derz artısı kullanılmalıdır. Bırakmak istediğimiz derz aralığına göre farklı kalınlıklarda derz artıları mevcuttur. Seramik döşeme işlemi aşağıdan yukarıya doğru olacak şekilde yapılır. Önce tam boyuttaki seramikler yapıştırılmalıdır.
.
.
Tam boyuttaki seramiklerin bir duvara yapıştırılması tamamlandıktan sonra tavana doğru çizilen kılavuz çizgisi yanına tam seramikler yerleştirilir.
.
Geriye kalan ve kesildikten sora yapıştırılması gereken seramikler uygun ölçülerde kesilerek yapıştırılır. Pencere kenarlarındaki köşelerde daha düzgün bir görüntü elde edebilmek için seramik çıtası kullanılabilir. Bu çıtalar uygun boyutlarda kesilerek seramiklerden önce harç üzerine yapıştırılır. Daha sonra seramikler çıtaların üzerine yerleştirilir.
.
En son duvarın altına yerleştirdiğimiz kılavuz çıkarılarak altta kalan kısma seramikler yapıştırılır.
.
Bir duvar tamamlandıktan sonra diğer duvarlara geçilir. Ayni işlemler burada da tekrarlanır. Diğer duvarlarda döşeme işlemindeki tek fark artık tavandan zemine doğru bir seramik boyu kadar çizilen kılavuz çizgisine gerek olmamasıdır. Sadece duvarın doğruluğunu tespit edebilmek için döşemesi tamamlanan duvarın köşesinden yukarıdan aşağı doğru (resimde koyu kırmızı çizgi ile gösterilen) bir kılavuz çizgisi çekmekte fayda vardır. Diğer duvarlardaki seramikler, kullanılan derz artısına ve döşemesini tamamladığımız duvara göre yerleşeceklerdir. Yine mastarımızı duvar altına sabitledikten sonra döşemesini yaptığımız duvara yakın köşeden başlayarak yapıştırma işlemine devam edebiliriz.
Banyo ve tuvalet gibi ortamlarda seramik yaparken, musluk ve batarya yerleri ve elektrik düğmeleri için seramiklere delik açmamız gerekir. Keserek yapıştırmak güzel bir görünüm oluşturmayacaktır. Seramik delmek için çeşitli yöntemler ve araçlar vardır. Bunlardan bir kaçını aşağıdaki video da görsel olarak sizlere sunmaya çalıştım.
.
Tüm duvarların döşeme işlemi tamamlandıktan sonra en az 12 saat (zeminde 24 saat) kurumasının beklenmesi gerekir. Kuruduktan sonra derz araları için yerleştirilen derz artıları çıkartılabilir.
Fayans uygulamasının nasıl yapıldığını anlatan video da, banyoda duşakabin içi döşemeyi gösteren ve uygulamada yapılan çalışmayı anlatan bir görsel daha. İzlediğiniz videoların bir kısmı türkçe değil ama sözden çok görsel olarak işin nasıl yapıldığını izlemek bile insanda bir fikir oluşturur.
Derz Dolgusu
Derz artıları çıkartıldıktan sonra seramikler üzerinde kalan harç kalıntıları iyice temizlenir. Derz boşluklarına giren harç artıkları ve tozlar bir elektrikli süpürge yardımı ile çekilir. Seramikler üzerindeki ince toz ıslak bez yardımı ile temizlenir. Bu temizliğin sebebi; genellikler beyaz renkte derz dolgusu kullanıldığı için, derzin kirlenmesini önlemek ve derz harcının, derz aralarına tam olarak girmesini sağlamaktır.
Derz harcı oldukça yumuşak, akışkan bir kıvamda hazırlanır. Yine paket üzerinde kullanılacak miktara göre ne kadar su ilave edileceğine dair oranlar vardır. Zeminde ve duvarlarda derz dolgusunun uygulamasının gösterildiği video aşağıdadır.
