Tespih çiçeği adı tohumlarından gelmektedir. Yuvarlak, siyah tespih taşı gibi tohumları vardır. Çok yıllık bitkiler arasındadır.
Amerika’nın tropik ve subtropik bölgelerinde yerli olarak bulunur. Ülkemizde yaklaşık olarak 60 türü bulunmaktadır. Kaba yapısına rağmen duyarlı ya da yarı duyarlı ve tropik kuşağında bulunan otsu, yumrulu ( rizomlu ) bir bitkidir. Tespih Çiçeği iri ve dekoratif yaprakları ile süs bitkisi severlerin gözdesidir. Çok şık bir bahçe bitkisidir. Çiçeklerini yaz başında açarlar. İlkbahar aylarının başından son bahar aylarının sonuna kadar çiçek açabilirler.
Eğer bahçenizde tropikal bir görüntü elde etmek istiyor iseniz Tespih Çiçeği’ni tercih etmelisiniz. Dev yapraklı bir süs bitkisi istiyorsanız yine Tespih Çiçeği’ni tercih edebilirsiniz. Yaklaşık 1 metre boy yapar. Parlak pembe, turuncu, kırmızı, sarı çiçek açar. Kırmızı – yeşil renkte ve geniş yaprakları vardır.
Çeşitleri
Tüm kana cinsleri dondurucu soğuklar baş gösterdiğinde toprak üstü kısmını tamamen kaybeder, ilkbaharda rizomları yeniden filizlenerek kuvvetlice hızla yeniden büyür. Tespih çiçeği veya kana bitkisinin kocaman yaprakları cinsine göre yeşil, koyu bordo, çizgili vesaire olabiliyor. Kana çiçekleri genelde sarı ve kırmızı renklerin çeşitli tonlarındadır. Daha farklı renklerde, ebruli ve daha iri çiçek açan ve hatta ilkbahardan sonbahar kadar devamlı çiçeklenen birçok çeşitleri geliştirilmiş. Çeşitli hibritleri türetilmiş. Cüceleri de var. Cüce kanalar fazla yapraklanmıyor ve boylanmıyor, böylece çiçekleri daha göz önünde olabiliyor. Daha büyük yapraklı ve 3 metreyi aşan dev kanalar da geliştirilmiş.
En sık rastlanılan kana tespih çiçeği çeşitleri;
Canna australis: Yaprakları koyu kızıl veya bordo renkli.
Canna durban / Canna tropicana: Yapraklarında kırmızımsı tonlar, tatlı kahverengi ve yeşil tonlar karışık çizgili.
Canna indica: Düz yeşil yapraklı.
Dikim Zamanı: Canna Bakımı, Yetiştirilmesi ve Çoğaltılması:
Kış bitip kar kalktıktan sonra Nisan ve Mayıs aylarında toprağa dikilebilirler. Daha geç dikilmesinde de bir sorun yaratmaz çünkü hava sıcaklığı ile birlikte hızla büyürler. Donlardan çabuk etkilenirler. Özellikle saksıda yetiştirilecekse kış aylarında -5 derecenin altında kök yumrularının donma tehlikesi ortaya çıkar. Bu nedenle evin içine alınmasında fayda vardır. Bahçede toprağa ekilmesi durumunda en za 15 cm derinliğe dikilebilir. Bu derinlikte kökler kışın -15 dereceye kadar donmadan kalabilirler.
Toprak Seçimi:
Normal bahçe toprağı yetiştirilmesi için yeterlidir. Bunun yanında toprak ne kadar besleyici olursa o kadar güzel gelişirler. Toprağın azot miktarı fazla ise bitki de fazla gelişir. Killi topraklarda da yetişir fakat bu topraklar fazla su tuttuğu için yapraklarının bozulmasına neden olabilir. Çünkü canna fazla suyu sevmez.
Su İsteği:
Toprak kurudukça sulanması gerekir. Fazla suyu sevmez. Fazla su yapraklarda mantar oluşuna neden olur.
Işık İsteği:
Gün boyunca güneş alan yerlerde sağlıklı yetişir. Gölge yerlere ekilmemesi gerekir.
Çoğaltılması:
Rizom köklü bir bitkidir.
İlkbaharda havalar ısınınca rizom kökler filizlenmeye başlar. Çiçek açtıktan sonra rizom köklerin gelişmesi başlar ve fotosentez gelişmeyi hızlandırır. Bu nedenle ne kadar güneş alırlarsa o kadar fotosentez artacaktır ve kök gelişimi güçlenecektir. Canna bu rizomların bölünmesiyle çoğaltılır. Daha güçlü ve güzel çiçekli olmaları için ilk baharda filizlenme başlamadan önce rizom kökler ayrılarak seyreltilmelidir. Bu sayede hem bitkinin daha rahat gelişmesini sağlar hem de ayırdığımız köklerden çoğalma işlemi yapabiliriz.
Bir başka çoğaltma yöntemi ise çiçeklenme sonucunda oluşan tohumlar sayesinde yapılabilir. Ayrıca çelik kesme yöntemi ile de çoğaltılması mümkündür. Çelikle üretimde, rizomlar Şubat ayında kasalara yüzeysel ekilir. Meydana gelen sürgünleri 6 – 8 cm boylandığında kökü ile birlikte anadan ayrılarak fincan saksılara şaşırtılır. Burada iyice pişkinleşen ve kuvvetlenen tespih çiçekleri havalar ısınınca dikim yerlerine alınır. Rizomları ayırarak üretim de ise, rizomların her parçasında 2 -3 göz kalacak şekilde ilkbahar ya da sonbaharda parçalanarak yapılır. Kışı ılık geçiren yörelerde kök yumruları toprakta bırakılabilir. Ertesi yıl bu yumrulardan süren bitkiler daha da güçlü olur ve daha da bol çiçek açar.
Hastalıkları:
Aşırı sulamamak kaydıyla fazla bir hastalığı yoktur. Hastalık daha çok yine hastalıklı rizom köklerden çoğaltılması nedeni ile ortaya çıkar. Aşırı sulama yapraklarda mantar oluşmasına neden olur.
Pas hastalığı görülebilecek bir hastalıktır. Hastalıklı rizom köklerde yetiştirilen bitkilerde görülür. Bu tip bitkiler derhal imha edilmeli ve sağlıklı köklerden yetiştirme yapılmalıdır.
Canna virüsü, Virüs bulaşmış rizomlardan geçer. Belirtileri yapraklarda çizgiler veya bazı durumda lekeler ve bodur büyüme ile görülür. Yapraklarda bükülmüş ve çarpıtılmış durumlar meydana gelir. Cannalar, sarı benek virüsü, sarı mozaik virüsü ve Domates Virüsüne duyarlıdırlar. Bitkiler gelişme döneminde canlılığını kaybeder ve çiçekleri kurur. Bu virüsler, yaprak bitleri ve özsuyu emici böcekler tarafından yayılır. Virüs tedavisi yoktur. Etkilenen bitkiler yok edilmeli ve sağlıklı rizomlar ile tekrar yetiştirilmelidir.
Ülkemizde fazla görülmese de bazı kelebek türlerinin yumurta bırakması sonucunda, yumurtadan çıkan tırtılların taze yaprakları yemeleri sonucunda ortaya çıkan zararlıları da mevcuttur. Bu zararlıları gözle belirlemek ve zararlının bulunduğu yaprağı keserek yok etmek sorunu çözeceği için fazla etkili bir hastalık değildir.
Çiçek örnekleri:
